Lezingen

Lof en Luister! - Herontdekte middeleeuwse muziek voor de Noordwijkse heilige Jeroen.

Een lezing door musicoloog, auteur, docent en dirigent Rens Tienstra over zijn recente ontdekking van een unieke collectie middeleeuwse gezangen voor de heilige Jeroen.
Het betreft een bijzondere en boeiende vondst die nog niet eerder bekende kennis over Jeroen heeft opgeleverd.
De gezangen schetsen een roemrijk beeld van Nederlands oudste abdij, de stad Noordwijk en hun band met het Hollandse grafelijke huis.
De Noordwijkse Schola Gregoriana zal onder leiding van Tienstra een aantal van deze gezangen ten gehore brengen.
Aansluitend op de lezing zal de publicatie "Lof en Luister" (incl. uitgebreide muziekeditie) gepresenteerd en verkocht worden.

Vrijdag 10 november 2023
Inloop: 19:30 uur  |  Aanvang 20:00 uur
Oude Jeroenskerk Noordwijk Binnen

'De Oude Jeroenskerk' - nieuw onderzoek, nieuwe inzichten en nieuwe vragen

Vrijdag 18 november 2022 - 19:30 uur - Oude Jeroenskerk - Lezing door Michel van Dam

In 1946 verscheen het tot nu toe enige boekwerkje over de Oude Jeroenskerk: "Het kerkgebouw der Ned. Herv. Gemeente Noordwijk-Binnen. Enige grepen uit zijn historie", door architect Gerben Scheepstra.
Hij schreef in zijn voorwoord: "Ik hoop dat dit werkje moge bijdragen tot grootere belangstelling voor de oude bouwkunst in het algemeen en voor dit kerkgebouw in het bijzonder".
Maar na 1946 vindt er weinig onderzoek plaats, de hoogste tijd dus voor nieuw en diepgaand onderzoek!
Bouwhistoricus Michel van Dam (1974) voert al ruim 15 jaar onderzoek uit naar de bouwgeschiedenis van Noordwijk.
In het nieuwe onderzoek vormt de Oude Jeroenskerk de belangrijkste bron.
De opzet, vormgeving en de gebruikte materialen zijn de basis voor het onderzoek, en wordt aangevuld en getoetst met informatie uit verschillende archieven.
Het geeft nieuw inzicht in de bouwgeschiedenis en de verschillende bouwfasen, maar levert ook weer nieuwe vragen op.
In deze najaarslezing vertelt van Dam, met veel enthousiasme en beeldmateriaal over het onderzoek en de resultaten tot nu doe.

Voorafgaande aan de Najaarslezing wordt de Erfgoedprijs 2022 uitgereikt.

Afbeelding: Schilderij "Kerk van Noordwijk" door Gerrit Berckheyde, omstreeks 1660.
In bezit van Göteborgs Konstmuseum.

'Noordwijk: Oorlog, Bezetting en Vrijheid'

Donderdag 5 mei 2022 - 19:30 uur - Oude Jeroenskerk - Lezing door Koen Marijt

Deze lezing had 2 jaar geleden moeten plaatsvinden maar, is om bekende redenen, al 2 keer verplaatst.

Het is inmiddels alweer 77 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog tot een einde kwam. Een oorlog die ook Nederland hard raakte en waarbij veel slachtoffers vielen. Ondanks het feit dat Noordwijk tijdens de Meidagen van 1940 of de bevrijding in 1945 niet met grondgevechten te maken heeft gehad, is er in vijf jaar oorlog genoeg gebeurd om over te schrijven. De meeste verhalen van de oorlog zijn bij de gemiddelde Noordwijker al wel bekend: verhalen van de mobilisatietijd, waarbij meer dan tweeduizend Nederlandse soldaten in het dorp werden ondergebracht of het trieste verhaal van de Jodenvervolging, die uiteindelijk ook fatale gevolgen had voor de Joodse inwoners van Noordwijk. Al deze verhalen zijn in de loop der jaren opgetekend of opgeschreven in de vele geschiedenisboeken die Noordwijk rijk is.

Maar er zijn genoeg verhalen onbekend of onderbelicht gebleven. Verhalen over het verzet. Verhalen over de gevaren uit de lucht. Of verhalen over de Noordwijkers die tijdens de bezettingstijd de verkeerde (Duitse) kant kozen. Op donderdag 5 mei 2022 geeft Koen Marijt, ook wel bekend als Koen van Toen, tijdens de voorjaarslezing van de Oude Dorpskern een inkijk in deze onderbelichte onderwerpen. Zo zal hij nader ingaan op het verzet dat in Noordwijk werd gepleegd. Wat te denken van burgemeester Van de Mortel, die begin 1943 in verzet komt tegen de Duitse bezetter als hij samen met andere burgemeesters zich openlijk beklaagt over de gedwongen tewerkstelling van Nederlandse jongens en mannen. Ook komen de activiteiten van de groep Albrecht in Noordwijk aan bod. Groep Albrecht was een Nederlandse verzetsgroep die het doel had militaire inlichtingen te verzamelen en door te geven aan de geallieerden. In Noordwijk was genoeg informatie te verzamelen over de welbekende Atlantikwall.

Skinner, een Engelse kostschooljongen in Noordwijk – een lezing door Jeroen Salman

Vrijdag 12 November 2021

In de jaren 1788-1789 zat de Engelse kostschooljongen John Skinner (1772- 1839) op de Franse Kostschool aan de Voorstraat 23-25 van schoolmeester De Veer.
Skinner schreef een uitgebreid dagboek over die jaren, met mooie anekdotes over de school, de vrienden van De Veer, het leven in Noordwijk en reisjes door Holland.

Noordwijk kent een bijzondere onderwijsgeschiedenis. Niet alleen omdat ze zo ver teruggaat in de tijd, maar ook omdat het toen al van een hoog en internationaal niveau was.
Er waren kloosterscholen, dorpsscholen, een Latijnse school en een reeks (Franse) kostscholen.
Het onderwijs bediende niet alleen de lokale jeugd, maar ook leerlingen uit andere Europese landen en zelfs uit overzeese gebieden.
De Latijnse school en de kostscholen waren privéondernemingen, gericht op de kinderen van een welgestelde elite.
Niet alleen leerlingen vestigden zich graag in dit dorp, ook trok het schoolmeesters en leraren van buiten.

Ruim 100 belangstellende melden zich in de Oude Jeroenkerk voor de lezing van Jeroen Salman, geboren en getogen Noordwijker. Tijdens Open Monumentendag op 11 september jl. hield Jeroen een lezing over de bijzondere onderwijsgeschiedenis van Noordwijk en de (leer)monumenten die in onze Voorstraat bewaard zijn gebleven. In zijn lezing van deze avond ging Jeroen dieper in op een beroemde oud-leerling van één van deze scholen: John Skinner. John Skinner (1722 – 1839) was een Engelse kostschooljongen die in de jaren 1788 en 1789, samen met zijn broer, op de Franse Kostschool van schoolmeester De Veer zat. Skinner hield zijn leven lang dagboeken bij en ook over zijn Noordwijkse jaren heeft hij uitgebreid geschreven: over zijn reis via Hellevoetsluis naar Noordwijk, over de strenge meester De Veer, het leven in Noordwijk, uitstapjes in Amsterdam en reisjes door Holland. John Skinner werd een zeer ontwikkeld en belezen wetenschapper die na terugkeer in Engeland koos voor een leven als predikant. De levensloop die Jeroen Salman beschreef was boeiend, maar kende ook veel sombere en verdrietige kanten. John Skinner heeft uiteindelijk zelf, met een geweerschot, een einde aan zijn leven gemaakt. Het was mooi om te horen dat zijn jaren in Noordwijk wel jaren van geluk en plezier zijn geweest. Jeroen sloot zijn lezing af met de mededeling dat in het voorjaar van 2022 een boek zal verschijnen waarin het leven van Skinner uitgebreid beschreven wordt. Dit boek is nu reeds te bestellen bij boekhandel van der Meer.

Na de lezing van Jeroen sloot Pieter Jan de avond af met de aankondiging van onze voorjaarslezing op 5 mei 2022. Deze lezing zal verzorgd worden door Koen Marijt. Onderwerp zal ‘76 jaar Vrijheid in Noordwijk’ zijn. Tot slot nodigde Pieter Jan alle aanwezigen uit voor een drankje. Met een ruime groep aanwezigen werd er nog lang en gezellig nagepraat. Het was opnieuw een geslaagde en boeiende avond in onze Oude Dorpskern.

De Keuken in de Gouden Eeuw

Vrijdag 8 november 2019  20:00 uur -
met uitreiking van de Erfgoedprijs

Een bijzondere najaarslezing over de rol van Noordwijk in de Keuken van de Gouden Eeuw door Menko Wiersema mmv Harrie Salman. Tijdens deze Najaarslezing zal ook de Erfgoedprijs worden uitgereikt.

De najaarslezing onder de titel ‘De Keuken in de Gouden Eeuw en de rol van Noordwijk” neemt ons mee naar de “Tuin van Holland” waar Nederland aan de top stond van de culinaire elite van Europa. Clusius nam vanuit België de kennis van nieuwe fijne groenten mee en plantte deze letterlijk in de Hortus Botanicus van Leiden. Nederland monopoliseerde de suiker en specerijen en Leidse wetenschappers kwamen met nieuwe theorieën over voedsel. Fermenteren en het eten van lichte en gezonde maaltijden kwamen in de mode.  De ‘middelkeuken’, als tegenhanger van de rijke bacchanalen van de adel en voor een breed publiek toegankelijk, ontstond rond Leiden en wordt door Amerikaanse wetenschappers zelfs als de start van de moderne Franse keuken gezien! Als een belangrijk onderdeel van de Tuin van Holland was Noordwijk het centrum van de aspergeteelt en bevoorraadde de steden met fijne groenten, klein fruit en vis.

Menko Wiersema

Menko Wiersema is werkzaam als gebiedsregisseur bij de provincie Zuid-Holland en is negen jaar raadslid in Noordwijk geweest. Na zijn najaarslezing in 2010 over de Blaarkopkoe heeft hij zich verder verdiept in de geschiedenis van de landbouw en de Nederlandse keuken en geeft door het hele land lezingen, waaronder een jaarlijkse lezing in Archeon.

Datum: vrijdag 8 november 2019 20.00 uur
Locatie: Oude Jeroenskerk
Toegang: gratis, koffie vanaf 19.30uur

Herhaling: Van Hut tot Huis

21 maart 2019  20:00 uur

Wegens grote belangstelling wordt de lezing van Hein Verkade over “Van Hut tot Huis” die hij op  9 november 2018 in de Oude Jeroenskerk hield, herhaald voor al diegene die het toen hebben moeten missen. De lezing gaat over de ontwikkeling van het woonhuis in het algemeen en in Noordwijk in het bijzonder.

Het woonhuis in Noordwijk door de eeuwen heen, vanuit regionaal perspectief
Eens woonden we in een eenvoudige hut of huis. In de loop der eeuwen is een grote variatie in vorm en gebruik van het woonhuis ontstaan. Waarom is dit zo, en is die variatie eigenlijk wel zo groot? Tijdens de lezing volgt Hein Verkade aan de hand van vele voorbeelden de ontwikkeling van het huis in Noordwijk tot ca. 1900. Vele aspecten komen aan bod zoals architectuur, bouwhistorie, functie en de plaats in het dorp. Noordwijk leent zich hier bij uitstek voor omdat het verrassend veel verscheidenheid aan soorten huizen te bieden heeft voor zo’n relatief kleine plaats. Steeds wordt naar parallelle ontwikkelingen elders gekeken ter ondersteuning en verklaring. U zult na deze avond met andere ogen door het dorp lopen of fietsen.

Locatie: Jan Verwey Natuurcentrum
Adres:    Zilverschoon 20, Noordwijk (achterkant van de Bibliotheek)
Toegang: gratis, en koffie vanaf 19.30

Van Hut tot Huis

9 november 2018  20:00uur

De inmiddels traditionele Najaarslezing van de vereniging De Oude Dorpskern vindt dit jaar op vrijdagavond 9 november 2018 om 20.00 uur plaats. Wederom in onze mooie Oude Jeroenskerk.  De lezing gaat over de ontwikkeling van het woonhuis in het algemeen en in Noordwijk in het bijzonder. De lezing wordt gehouden door Hein Verkade.

Het woonhuis in Noordwijk door de eeuwen heen,  vanuit regionaal perspectief
Eens woonden we in een eenvoudige hut of huis. In de loop der eeuwen is een grote variatie in vorm en gebruik van het woonhuis ontstaan. Waarom is dit zo, en is die variatie eigenlijk wel zo groot? Tijdens de najaarslezing volgt Hein Verkade aan de hand van vele voorbeelden de ontwikkeling van het huis in Noordwijk tot ca. 1900. Vele aspecten komen aan bod zoals architectuur, bouwhistorie, functie en de plaats in het dorp. Noordwijk leent zich hier bij uitstek voor omdat het verrassend veel verscheidenheid aan soorten huizen te bieden heeft voor zo’n relatief kleine plaats. Steeds wordt naar parallelle ontwikkelingen elders gekeken ter ondersteuning en verklaring. U zult na deze avond met andere ogen door het dorp lopen of fietsen.

De 100-jarige particuliere monumentenvereniging ‘Hendrick de Keyser’ die meer dan 400 unieke monumenten door heel Nederland bezit zal met een stand aanwezig zijn.

Hein Verkade
Na zijn lezing in 2008 over het ‘Geestranddorp’ wordt dit de 2^e lezing van  Verkade. Hein zet zich sinds jaar en dag in voor Noordwijk. Zo is hij actief lid van de vereniging De Oude Dorpskern en een van de initiatiefnemers van de historische rondwandelingen in Noordwijk-Binnen. Daarnaast is hij actief bij de Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk. Daar richt Verkade zich met name op de vogelsoorten die van ons woonhuis afhankelijk zijn zoals de Gierzwaluw, de Boerenzwaluw en de Huismus.

Locatie:  Oude Jeroenskerk
Toegang: gratis, koffie vanaf 19.30

Het verhaal van Noordwijk

28 september 2018  20:00 uur

Onder de titel ‘Het verhaal van Noordwijk – na 800 jaar herenigd’, wordt op vrijdagavond 28 september een historische lezing in de Oude Jeroenskerk gehouden. Deze lezing vindt plaats op uitnodiging van het College van B&W van Noordwijk, naar aanleiding van de fusie van de twee gemeenten per 1 januari 2019. Namens het Platform Cultureel Erfgoed Noordwijk wordt deze avond georganiseerd door De Oude Dorpskern.

HET OUDE ‘NORTICH’, GESPLITST EN HERENIGD NA 800 JAAR
In Noordwijk en Noordwijkerhout hebben al bijna 4000 jaar mensen gewoond. Pas in de 9e eeuw wordt Noordwijk in de historische bronnen vermeld in verband met de vorming van het graafschap Holland en daarna vanwege de Ierse monnik Jeroen. Noordwijk werd een belangrijke plaats bij de monding van de Oude Rijn met aan de zuidwestelijke zijde toegang tot het grote bosgebied tussen de Oude Rijn en het IJ, dat bestond uit de hout van Noordwijk (de Noordwijkerhout) en de Haarlemmerhout.
Aan het begin van de 13e eeuw wordt Noordwijk verdeeld onder twee broers. Vanaf dat moment gaan de twee delen van het oude Nortich geheel eigen wegen die nu weer bij elkaar komen. In de lezing wordt een boeiende wandeling door de gehele geschiedenis van de twee dorpen gemaakt.

HARRIE SALMAN
Harrie Salman is cultuurfilosoof en sociaal wetenschapper. Hij is docent aan de Hogeschool Leiden. Op veel locaties in Europa en daarbuiten geeft hij lezingen en doet hij onderzoek naar veranderingen in de cultuur en de samenleving. Hij is een van de auteurs van de recente studie over Noordwijk aan Zee en op de Geest en hij was de leider van de projectgroep Noordwijk aan de Rijn, die onderzoek heeft gedaan naar de voormalige monding van de Oude Rijn bij Noordwijk. Namens De Oude Dorpskern is hij lid van de Erfgoedcommissie van de gemeente Noordwijk.